Online
Η ίδια η χαμένη δυνατότητα της ψυχικής επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων, για την οποία θρηνούσε γοερά ο 20ός αιώνας, τι άλλο ήταν αν όχι η ζωτική διάσταση της ύπαρξής μας την οποία θα υποκαθιστούσε μελλοντικά η υπεραναπλήρωση με το όργιο των μοντέρνων «επικοινωνιών»; Αν οι άνθρωποι, μια φορά κι έναν καιρό, δυσκολεύονταν να συλλάβουν οποιαδήποτε διευθέτηση χωρίς την προϋπόθεση κάποιου είδους ψυχικής συνάντησης και ανταλλαγής, τώρα αδυνατούν να εννοήσουν οποιοδήποτε γεγονός δίχως την «επικοινωνιακή» του κάλυψη και ωφελιμότητα. Όσο πιο αδυσώπητη, όσο πιο αεροστεγής είναι η μοναξιά των ατόμων, καθώς αυτά αμύνονται απέναντί της καλλιεργώντας την απάθεια, κάτι που την ενισχύει στο έπακρο, τόσο πλησιέστερα στη φρενίτιδα οδηγείται η οργάνωση μοντέλων επικοινωνίας όλων με όλους, μέσα από ψηφιακά συστήματα, δορυφόρους, δίκτυα, κάμερες, πομπούς και δέκτες, μόντεμ και πειραματισμούς τηλεπάθειας. Εξ υποθέσεως, το φαντασιακό της μετανεωτερικότητας μαστίζεται απ' την έμμονη ιδέα της καλωδίωσης. Οι πάντες είναι on line, δηλαδή σε οριακή απομόνωση.*
Σκεφτόμουν ότι εδώ και μερικά χρόνια αντιμετωπίζω με σχετική ψυχραιμία τη σκέψη ή τους οιωνούς ότι θα χάσω την επικοινωνία με κάποιον. Δεν είναι ότι έχω συνηθίσει τις απώλειες, ότι δεν είμαι συναισθηματική ούτε έχω την ψευδαίσθηση ότι κάποιες σχέσεις είναι εκ των προτέρων αιώνιες. Η αναλγησία αυτή οφείλεται στο ότι έχει ήδη χαθεί η ψυχική επικοινωνία άρα πόσο μπορεί να με πειράξει αν χαθεί και η φυσική;
Αντικατάσταση μέσω υπεραναπλήρωσης.
Αν αφήσω να εννοηθεί ότι έχω ελευθερία χρόνου το τηλέφωνο δε θα σταματήσει να χτυπάει. Πάντα χτυπούσε πολύ συχνά. Παλιότερα από λίγα, μετρημένα άτομα που είχαμε τακτικές και ουσιώδεις επαφές. Τώρα από πολλούς, με τους οποίους οι επαφές είναι σπανιότερες και πιο ρηχές.
Η έμμονη ιδέα της καλωδίωσης.
Έμεινα σχεδόν ένα μήνα χωρίς τηλέφωνο άρα και ίντερνετ. Πέρα από τον εθισμό στην καθημερινή βόλτα στον ιστό, τη χρηστική αξία του διαδικτύου, τη δυνατότητα εκτενών συζητήσεων μέσω του σταθερού τηλεφώνου, η a priori αποκοπή μου από τον ψηφιακό κόσμο, η χωρίς επιλογή αποσύνδεσή μου από όσους μπορεί να ήθελα να επικοινωνήσω είχε σαν αποτέλεσμα να φανούν τα πρώτα συμπτώματα της στέρησης. Εδώ όμως δημιουργείται αντίφαση! Ανησυχείς μήπως χάσεις το μέσο επικοινωνίας ενώ στέκεσαι ατάραχη μπροστά στην απώλεια του υποκειμένου; Πιο πολύ σε νοιάζει η τηλεφωνική συσκευή παρά η κλήση;
Οι πάντες είναι on line, δηλαδή σε οριακή απομόνωση.
Η έξαρση των τρόπων επικοινωνίας φταίει; Η δυνατότητα να μιλάς στο τηλέφωνο, να στέλνεις sms και να κουβεντιάζεις στο msn ευθύνεται για τη δια-σκέδασή μας; Τα Mbps είναι υπόλογα για την φαστφουντάδικη νοοτροπία μας; Αν στην απαρχή αυτής της τεχνολογικής εξέλιξης, εξαρτιόταν από εμένα η επιχορήγηση τέτοιων ερευνών και εφαρμογών κι αναρωτιόμουν αν αυτή η πρόοδος θα κάνει καλό στην ανθρωπότητα το πιθανότερο είναι ότι θα συγκατένευα. Τι καλύτερο από το μπορείς να επικοινωνείς με οποιονδήποτε, ακόμα και με αυτούς που δεν έχεις φανταστεί ότι μπορείς, οποτεδήποτε; Μήπως, το να μην μπορείς;
Θυμήθηκα τον παππού μου που εξαιτίας της πείνας στη Κατοχή και στα επόμενα χρόνια έτρωγε όσο φαγητό υπήρχε, είτε πεινούσε είτε όχι. Το κριτήριο δεν ήταν η πείνα. Βασικά δεν υπήρχε κριτήριο. Ούτε γεύση. Σήμερα έχουμε εκατοντάδες νούμερα, emails, επαφές χωρίς κριτήριο. Χωρίς γεύση. Ποια Κατοχή όμως περάσαμε εμείς και αντιδρούμε με αυτόν τον παμφάγο τρόπο;
*Το κείμενο είναι του Ευγένιου Αρανίτση, από τα Παράδοξα της προηγούμενης κυριακάτικης Ε.
Η φωτογραφία από εδώ.
4 σχόλια:
Φοβερό κείμενο.
Ποια Κατοχή όμως περάσαμε εμείς και αντιδρούμε με αυτόν τον παμφάγο τρόπο;
Έχω μια ιδέα πάνω σε αυτό, αλλά ακόμα περιμένω να το δω πώς θα εξελιχθεί (ο κόσμος, όχι η ιδέα!).
Μια υπόθεση λοιπόν, υπό κρίση, είναι η εξής: ο άνθρωπος ποτέ δεν ήταν απαραίτητα ιδιαίτερα κοινωνικός: αν υποθέσουμε ότι τη σημερινή "αποξένωση" την έχει επιβάλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι ανάγκες του, τότε, με την ίδια λογική, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η παλαιότερη "κοινωνικότητα" ήταν ομοίως επιβεβλημένη από τις τότε ανάγκες!
Πριν, φαντάζομαι πως, οι άνθρωποι αποζητούσαν την κοινωνικοποίηση γιατί η ομαδοποίηση έφερνε ισχύ (εναντίον των άλλων ανθρώπων, των επικίνδυνων ζώων κλπ). Επίσης η κοινωνικοποίηση βοηθούσε στην ανεύρεση συντρόφου και γενικά στην ικανοποίηση των ενστίκτων με όλων των ειδών τις συναλλαγές. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος, επομένως κατά μια έννοια αυτή η κατάσταση ήταν επιβεβλημένη.
Πλέον, η κοινωνία είναι οργανωμένη σε βαθμό που να μάς απασχολεί περισσότερο το σύστημα από το τι θα φάμε σήμερα, ενώ συντρόφους μπορούμε να βρίσκουμε ακόμα και μέσω τού internet (spoilt for choice). Η παραδοσιακή κοινωνικοποίηση δεν είναι πια επιβεβλιμένη, οι ανάγκες μας ικανοποιούνται κι αλλιώς. Ίσως, λέω ίσως, η νέα τάξη πραγμάτων είναι η απελευθέρωση κι όχι η φυλάκισή μας.
Όπως είπα, αυτή είναι απλώς μια υπόθεση. Κι εγώ περιμένω να δω τι νέα τροπή μπορεί να πάρουν τα πράγματα.
Το blog σου είναι ήδη πιο ενδιαφέρον από ό,τι περίμενα ότι θα ήταν :)
Η αίσθηση που αποκόμισα τελειώνοντας το κείμενο είναι ότι κάποιος έβαλε μια παραμορφωτική διόπτρα μπροστά στα μάτια του.
Θα έλεγα ότι συνάδω απόλυτα με τον Thrass στο ότι «η νέα τάξη πραγμάτων είναι η απελευθέρωση κι όχι η φυλάκισή μας.» στο επίπεδο των επικοινωνιακών μας δυνατοτήτων, μόνο που το «νεοταξικό» προερχόμενο από τον Thrass παραπέμπει αλλού και μου σηκώνει την τρίχα.
Οπότε θα πω απλά ότι οι περισσότερες δυνατότητες σε ένα τομέα μεταφράζονται και σε περισσότερες ελευθερίες.
Thrass,
συμφωνώ με όσα λες. Αυτή είναι η Κατοχή που ζήσαμε. Η οικογένεια, η γειτονιά, το χωριό ή η πόλη μας, η κοινωνία που μας περιβάλλει, μικρή ή μεγάλη, εκτός από τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη προσφέρει και σκλαβιά. Τη σκλαβιά της «δημοσιότητας», του κοινού βίου και της μη συνειδητής επιλογής ανθρώπων. "Ίσως η νέα τάξη πραγμάτων να είναι η απελευθέρωση κι όχι η φυλάκισή μας."
Με τόσες επαφές, έστω και άγευστες, μόνο ακοινώνητους δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τους σύγχρονους ανθρώπους. Σκέψου, όμως, πόσους από τους ένοικους της πολυκατοικίας μας ή από τους γείτονές μας χαιρετάμε και με πόσους ανθρώπους από άλλες πόλεις ή γειτονιές επικοινωνούμε με emails ή sms. Το δικαίωμα στην προσωπική ζωή, στην κλειστή πόρτα, μας οδηγεί στους πιο ακίνδυνους να την ταράξουν, σε πιο διακριτικές σχέσεις, που συχνά είναι και πιο ρηχές.
Σ’ ευχαριστώ πολύ για τα λόγια σου :)
Δεν περίμενες να είναι ενδιαφέρον το blog μου;!;!
Καλά έκανες :)
ggl,
προσπαθώ αρκετή ώρα να καταλάβω την αίσθηση που σου άφησε το κείμενο. Υποθέτω ότι εννοείς πως κατακρίνω το πλήθος των δυνατοτήτων επικοινωνίας, πράγμα που δεν ισχύει. Απορώ, πώς τα κατάφερα και σου άφησα τέτοια αίσθηση, αν όντως αυτό εννοείς. Ίσως, πάλι, η δική σου εμπειρία να είναι μόνο βαθιές και ειλικρινείς σχέσεις που στηρίζονται στους σύγχρονους τρόπους επικοινωνίας οπότε συμφωνούμε. Είναι θέμα προσωπικοτήτων οι σχέσεις που φτιάχνονται, όχι μόνο συνθηκών. Συμφωνώ απόλυτα με το “οι περισσότερες δυνατότητες σε ένα τομέα μεταφράζονται και σε περισσότερες ελευθερίες” και θα συμπληρώσω, τις οποίες θα πρέπει να μάθουμε και να τις χειριζόμαστε.
Δημοσίευση σχολίου